‘İkinci el’e devlet el attı

Uzun süredir sektörün gündeminde olan ‘İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’ geçen cumartesi Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. İkinci el pazarını regüle etmeyi, kayıt dışılığı ve haksız rekabeti önlemeyi amçalayan yönetmelik, uzun süredir sektörün talep ettiği bir konuydu. Yeni yönetmeliğe göre kullanılmış otomobil alım satımı yapan kişiler 31 Ağustos tarihine kadar yetki belgesi almak zorunda. Ayrıca yönetmeliğe göre yetki belgesi olmayan kişiler bir yıl içinde en fazla 3 defa ikinci el araç alım satımı yapabilecek. Yönetmelikteki en önemli konulardan biri de ikinci el satışında Güvenli Ödeme Sistemi kullanılmasının zorunlu hale getirilmiş olması. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, yapılan düzenleme ile suni fiyat artışlarının da önüne geçileceğini söyledi.

Motorlu Araç satıcıları Federasyonu (MASFED) Başkanı Aydın Erkoç konu ile ilgili değerlendirmelerde bulundu. Türkiye’de 60’ın üzerinde ilde faaliyet gösteren, 70 bin dolayında motorlu araç satıcısını temsil eden MASFED’in Başkanı Erkoç, sektörde yaşanan sıkıntıların giderilmesinde önemli rol oynayacak yeni yönetmeliğin, tüm sektör için büyük bir adım olduğunu ve pazara önemli ölçüde çekidüzen getireceğini, kayıt dışılığın da önüne geçileceğini ifade etti.

“Kişiye özel yetki belgesi 5 yıl geçerli”

Düzenleme ile ikinci el araç ticaretinin daha güvenilir bir şekilde yapılacağına işaret eden Erkoç, şunları kaydetti: “Sektörümüz uzun zamandır bu yönetmeliği bekliyordu. 1 Eylül 2020 itibariyle zorunlu kılınan yetki belgesi ile araç alım satım işiyle uğraşan kişiler belgesi olmadan araç alış satışı yapamayacak. Bu işle uğraşanlar, MASFED MYM tarafından verilen Mesleki Yeterlilik Belgesi ile Gümrük ve Ticaret İl Müdürlüklerine başvurulacak ve Yetki Belgesini alacak. Kişiye özel olarak düzenlenecek yetki belgesinin geçerlilik süresi ise 5 yıl olacak. Bu belge olmadan satış yapan kişilere ceza uygulanacak; kayıt dışı alım satım yapan kişiler Maliye Bakanlığı tarafından vergi mükellefi yapılacak. Böylelikle kayıt dışılık ortadan kalkacak, vergi kaçakçılığı son bulacak, devletimizin vergi kaybı ortadan kalkacak.’’

• "Noter satışına etki ederse fiyata yansır”

Otomerkezi.net CEO'su Muhammed Ali Karakaş ikinci el satış yönetmenliğine sektörün çok hazırlıksız olduğu görüşünde. Bu belgeye sahip veya yeterliliği sağlamış kurum sayısının en fazla yüzde 10 oranında olduğunu ifade eden Karakaş, "Bu rakam halihazırda çok düşük durumdayken 31 Ağustos tarihi bize çok yakın geliyor. Eğer noter satışlarına etki eder derecede galerilerin elindeki araçlar kalırsa muhakkak fiyata etkisi olur. Ama küçük işletmeler bunlara ara formüller üretecekler. Doğrudan bir etkisi olmasa da dolaylı bir etkisi olacağı yönünde tahmin yürütebiliyoruz. Üç senedir konuşulan ve sürekli ertelenen bir yönetmelik var. Artık bir yerden başlamak lazım diye düşünüyoruz, yoksa bu işin sonu yok.”

• İlan siteleri formatta değişiklik yapacak

Cardata CEO'su Hüsamettin Yalçın, yeni yönetmeliğin sektöre etkilerini şu şekilde özetledi: "Her önüne gelen, yetki belgesi olmayan artık araç satamayacak. Tüketici, daha güvenilir yerlerden, garanti kapsamında araç alacak. Güvenli Ödeme Sistemi ile alım satım süreçlerinde dolandırıcılık sona erecek. Kiralama firması vergi levhası ile kiralama yapmayan ama sadece ikinci alım satım işi yapan firmaların önü kesilecek. ikinci el araç fiyatlarının yükselişi yönetmelik yürürlüğe girince az bir süre biraz duraksayabilir ancak sonrasında artış ivmesi yılsonuna kadar yukarı olacak. Sahibinden.com gibi ilan siteleri araç ilan yayın formatlarında değişiklikler yapmak zorunda kalacak, satışa sunulan aracın ilanıyla alakalı belirleyici detaylara yer verecek. Suni fiyat artışları bitecek. 2.el araç ticaret harici satışları regüle ederek tüketiciyi garanti alacak.”

• Sıfıra paralel, ikinci elde de fiyat artacak

2plan icra Kurulu Başkanı Orhan Ülgür, ikinci elde fiyatların yukarı yönlü seyrinin yavaşladığını, ancak yakın dönemde sıfır araç fiyatlarının artması ile birlikte ikinci elde de fiyatların artacağını belirtti. Ülgür, "Eylül ve ekim ayları için aracın fiyatı tam olarak bilinmeden kaporalar önceden veriliyor, ön satış yapılmış oluyor. Ancak döviz kurlarındaki bu yükselişe ilave olarak kredi faizlerindeki artış gelecek aracın fiyatını yükselteceği için, kaporası verilmiş ön satışların müşteriler tarafından yüzde 20-30 seviyesinde iptal edilmesine neden olabilir, sıfır araç arzında fazlalık yaşanabilir” dedi. Ülgür, 2020'de geçen yıl olduğu gibi mükerrer satışlar düşüldüğünde, yıllık satış adedinin 5 milyon üzerinde gerçekleşeceğini belirtti.

TOKKDER, yanlış anlaşılmaya dikkat çekiyor

Yönetmelikte, kiralama sektörüne yönelik olarak, “Motorlu kara taşıtı kiralama faaliyetinde bulunan işletmeler tarafından en az bir yıl süreyle kiralanan taşıtların bu işletmelerce satışı” maddesi yer alıyor. Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği’nden (TOKKDER) Başkanı İnan Ekici, yönetmelikteki bu maddenin bazı kişilerce yanlış yorumlandığına dikkat çekerek, “Bazı kişiler kiralama şirketlerinin 12 ay altında araç satamayacağı yönünde yanlış yorumlarda bulundu. Ancak bu doğru bir yorum değil. Kiralama firmaları, 12 ay ve üstü süre ile kirada kalan araçlarını bu yönetmeliğin kapsamı dışında kalarak hala satabiliyor. Düzenleme ile 12 ay altı süre kirada kalan araçlar ya yetki belgesi alarak ya da ikinci el yetki belgesi olan şirketler aracılığı ile satılacak. Yani satamama durumu yok. Bu olmasa ticarete veya anayasanın eşitlik ilkesine ters olurdu" diye konuştu.

Pazar 500 milyar TL'yi, satış 7 milyonu aşıyor

Garenta ve ikinciyeni.com'un Genel Müdürü Emre Ayyıldız, ikinci el pazarının ve yönetmeliğin önemini şu sözlerle vurguladı. "Türkiye ikinci el araç pazarının büyüklüğü 500 milyar TL'nin üzerinde. 2019'da otomobil ve hafif ticari araç da dahil olmak üzere ikinci el pazarında 7,6 milyon adetten fazla satış gerçekleşti. Gerekli güven ortamının korunması ve piyasa şartlarının aynı şekilde devamı halinde 2020 sonunda pazar 8 milyona ulaşma potansiyelini koruyor. ikinciyeni.com olarak, geçen yıla oranla yüzde 90 büyüme yaşadık. Tabii bu kadar dinamik bir pazarda mağduriyetler de ister istemez yaşanıyor, insanlar pek çok sorunla karşılaşabiliyor. Yeni yönetmelik, hem sektörün ihtiyaç duyduğu güncel düzenlemeleri hem de özellikle alıcı tarafındaki mağduriyetleri en aza indirmeye destek olacak. ikinci el sektöründeki güveni pekiştirecek olan yetki belgesi ile ilgili düzenlemeler ve dolandırıcılığa karşı getirilen ek maddeler haksız kazancı önleyecek ve salgın sürecinde daha da canlanan sektörümüzü koruyacak nitelikte. Her yıl milyonlarca aracın satıldığı ikinci el araç pazarında karşılıklı 'güven' çok önemli. Bu anlamda alıcıyı ve satıcıyı koruyacak her türlü önlemin arkasındayız. Tüketicilerin de mağduriyet yaşamamak adına ikinci el araç satın alırken kurumsal, hesap verebilir, şeffaf, yetki belgesine sahip ve yönetmeliğin getirdiği kurallara uyan şirketleri tercih etmesi gerekiyor."

"Farklı kişiler üzerinden satış riski var”

Otomol CEO'su Uğur Sakarya: "Güvenli ödeme sistemi ikinci el ticaretinde güven ortamı yaratıp, dolandırıcılık ve suistimallerin önüne geçmek için faydalı olacak. Şahısların 1 yılda 3 araçtan fazla satamayacak olması yerinde bir karar ama farklı kişiler üzerinden bu satışlar bir şekilde yine yapılır. En önemli konu 2.el ticaretinde yetki belgesi, standartların ve denetimlerin sıklaştırılması. Bu sürekli ertelemelerle geç kalınmış bir uygulama. Bütün bu düzenlemelerin yapılması gerekliydi ancak ikinci el fiyatlarının son 10 aydır artışının sebebi sıfır araçlardaki arz-talep dengesizliği ve kurlardaki yükselişin sıfır araç fiyatlarını artırmasıydı.” Sakarya ayrıca, ikinci el araç satışlarının ağustos ayında da geçen aylardaki ivmesini sürdürdüğünü söyledi.

YENİ YÖNETMELİK NELER GETİRİYOR?

►İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapan ve yetki belgesini bugüne kadar almayan işletmelerin 31 Ağustos 2020 tarihine kadar yetki belgesi almaları gerekiyor.

►Bir takvim yılı içinde 3'ten fazla taşıt satışı ticari faaliyet kabul edilecek ve kayıt dışı ticari faaliyetler takip edilerek yaptırım uygulanacak.

►Satışı yapılan taşıt sayısı hesaplanırken, Türkiye Noterler Birliği'nden alınan veriler esas alınacak aynı kişinin hem kendi adına hem de vekâleten yaptığı tüm atışlar dikkate alınacak.

►Artık ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin iş yeri açma ve çalışma ruhsatına sahip olmayan işletmelere yetki belgesi verilmeyecek. Ayrıca belediyelere getirilen yükümlülükler ile ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin ruhsat düzenlenen işletmeler de bakanlıkça takip edilecek ve yetki belgesi almadan faaliyette bulunan işletmeler belirlenecek.

►İlanlarda tüketicileri yanıltıcı bilgi ve belgelere yer verilemeyecek, bu yükümlülüklere uymayan işletmelere para cezası uygulanacağı gibi yetki belgesi de iptal edilebilecek.

►Ekspertiz raporunun satıştan önceki üç gün içinde alınması gerekecek, bu süre içinde alınmaması durumunda, rapor alınmamış gibi işlem görecek.

►"Güvenli Ödeme Sistemi sayesinde, taşıt alım satımında yaşanan dolandırıcılık faaliyetleri bertaraf edilecek, para transferlerinin hızlı ve kolay biçimde yapılması ve kayıt altına alınması sağlanacak.

►Kiralama firması vergi levhası ile kiralama yapmayan ama sadece ikinci alım satım işi yapan firmaların önü kesilecek.

ONLINE 2. EL PAZARI TEMMUZDA %66 ARTTI

Araştırma şirketi INDICATA verilerine göre, temmuz ayında Türkiye ikinci el online binek ve hafif ticari araç pazarında 238 bin 614 adet satış gerçekleşti. Satışlarda geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 66 artış yaşandı. Geçen aya göre ise yüzde oranında bir artış oldu. 2020 yılı ilk yedi aylık dönemde ise ikinci el online binek ve hafif ticari araç pazarında 1 milyon 178 bin 81 adet satış gerçekleşti. Bu adetle satışlar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20 arttı. Temmuz ayı verilerine göre dikkat çeken birkaç maddeyi INDICATA şöyle özetliyor:

► En hızlı satılan marka ortalama 24 gün satış hızı ile Renault oldu.

► En çok tercih edilen marka 37 bin 539 adet satış ile Volkswagen oldu.

► Geçen aya göre satışlarını en çok artıran marka yüzde 46 artış ile Opel oldu.

► En çok satılan ilk 10 binek model arasında Honda Civic ilk kez yer aldı.

► Sene başından itibaren en çok fiyat artışı yüzde 35.4 oranıyla B segmentinde gerçekleşti.