Sanayici şikayet etse de üretim, ihracat ve iç satış hız kesmiyor

Türkiye’de otomotiv sektörü son dönem­lerin en ilginç yılla­rından birini yaşıyor. Üretim sanayinde sorunların oldu­ğunu söyleyen sektör temsil­cilerinin karşısında otomotiv ne iç pazarda ne de ihracatta hız kesmiyor. Önceki hafta­larda Taşıt Yan Sanayicileri Derneği’nin (TAYSAD) açık­ladığı son 2 yıllık anket kar­şısında sanayideki zorlukla­ra değindi.

Burada yüksek iş gücü maliyetleri, yüksek faiz ve döviz kuru karşısında açık­cası işlerin artık yürümedi­ği paylaşıldı. Fakat sonrasın­da Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) veri açıkladı. Son 15 yılın en iyi ikinci temmuz satış veri­si kaydedildi. Bunun üzeri­ne de Uludağ Otomotiv En­düstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) otomotiv ihracatının temmuz ayında da hız kesme­diğini ortaya koydu.

En son ise Otomotiv Sanayii Derne­ği (OSD), üretimin de artarak devam ettiğini paylaştı. Tüm bu tablo karşısında sanayi­ci kan ağlarken, iç pazarda ve ihracatta aslında işlerin yo­lunda olduğu görüldü. Uzun bir süredir devam eden yapı­sal sorunlardan bahseden sa­nayiciler karşısında aslında bazı temsilciler de ‘çuvaldızı biraz da kendimize batırma­lıyız’ yorumunu yaptı. Türki­ye’nin mevcut dinamikleri­nin artık bu şekilde olduğunu ifade eden sektör temsilcileri ‘Bu ortamda bizim en iyi olanı yapmamız gerekiyor’ yorum­larını paylaştı. Peki bu kadar sorun varken, veriler nasıl böyle iyi geliyor? Bunun ceva­bını çok da verebilen yok.

Toplam üretim yüzde 10 arttı

Asılda OSD verileri de mevcut tabloyu iyi bir şek­lide ortaya koydu. 2025 yılı­nın Ocak-Temmuz verileri­ne göre, temmuz ayında top­lam üretim bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 10 ar­tarken, otomobil üretimi yüzde 1, ticari araç üretimi ise yüzde 31 vites yükseltti. Traktör üretiminde ise yüz­de 26 gerileme kaydedildi. Yılın ilk 7 aylık dö­neminde ise top­lam otomotiv üretimi bir ön­ceki yılın aynı dönemine gö­re yüzde 1 arttı ve 834 bin 838 adede ulaştı. Otomobil üre­timi ise yüz­de 3,8 azala­rak 521 bin 447 adet olarak ger­çekleşti. Traktör üretimiyle birlikte toplam üretim ise 853 bin 376 adet ol­du.

Rüzgara karşı duramıyorsak arkamıza alalım

TAYSAD verilerine göre, Çin’den yapılan yedek parça ithalatı son 5 yılda yüzde 156 arttı. Buna dikkat çeken Motor Aşin CEO’su Saim Aşçı, “Çin’le doğrudan rekabet etmek mümkün olmayabilir; ama Türkiye’nin üretim kabiliyeti, teknolojiye adaptasyon hızı ve jeopolitik konumu sayesinde küresel değer zincirinde stratejik bir merkez haline gelmesi mümkün. Bugün Çin, geniş üretim ağı ve düşük maliyetli ama yüksek verimli tesisleriyle sadece Türkiye’ye değil, tüm dünyaya yedek parça ihraç eden dev bir oyuncu haline geldi. Üstelik bu ürünlerin fiyat-performans dengesi, yerli üreticileri zorlayacak seviyelere ulaşmış durumda. Rüzgâra karşı durmak yerine, rüzgârı arkaya almak zorundayız” diye konuştu.

Toplam pazar rekora gidiyor

 2025’in ilk 7 ay­lık döneminde top­lam pazar, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 6 ar­tarak 739 bin 903 adet düzeyinde ger­çekleşti. Bu dönemde, otomobil pazarı yüz­de 7 oranında artış sağladı ve 572 bin 198 adet oldu. Ticari araç pazarı ise yılın ilk yedi ayında, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla toplamda yüzde 3, ha­fif ticari araç pazarı ise yüzde 6 büyürken ağır ticari araç pazarında yüzde 8 gerileme yaşandı. 2025 yılı Ocak-Temmuz döneminde otomobil satışların­daki yerli araç payı yüzde 30, hafif ticari araç pazarında yerli araç payı ise yüzde 20 olarak gerçekleşti. Pazar yıl sonuna kadar bu tempoda giderse re­kor satışlara çoktan ulaşıl­mış olacak. Bir önceki yıl 1.2 milyon araç satışı gerçek­leşmişti.

Ağır ticaride işler çok yolunda değil

Yılın ilk yedi aylık döneminde tica­ri araç grubunda üretim bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11 ve hafif ticari araç grubunda yüzde 14 artarken, ağır ticari araç grubunda yüzde 9 geriledi. Bu dönemde, otomotiv sanayisinin toplam kapasite kullanım oranı yüzde 67 olarak gerçekleşti. Araç grubu bazında kapasite kullanım oranları ise hafif araçlarda (oto­mobil + hafif ticari araç) yüzde 69, kamyon grubunda yüzde 56, otobüs-midibüs grubunda yüzde 64 ve traktörde yüzde 42 seviye­sinde gerçek­leşti.

İhracat 23 milyar $'ı aştı

Otomotiv ihracatı temmuz ayında adet bazında yüzde 14 artarken, yılın ilk yedi aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9 artarak 630 bin 992 adet olarak gerçekleşti. Bu dönemde otomobil ihracatı yüzde 5 düşüş kaydederken, ticari araç ihracatı ise yüzde 34 arttı. Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre, toplam otomotiv sanayi ihracatı, 2025’in ilk yedi aylık döneminde toplam ihracatın yüzde 18’ini oluşturarak sektörel ihracat sıralamasında liderliğini korudu. Uludağ İhracatçı Birlikleri (UİB) verilerine göre, ilk yedi aylık dönemde toplam otomotiv ihracatı 23,5 milyar dolar oldu. Aynı dönemde otomobil ihracatı ise yüzde 12 artışla 6,9 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Bu dönemde, dolar bazında ana sanayi ihracatı yüzde 18, tedarik sanayi ihracatı ise yüzde 7 oranında arttı.

Sanayici ne istiyor?

Otomotiv sektör temsilcileri sık sık sektörün yaşadığı sorunları payla­şıyor. Sektörün en önemli sorununun fi­nansmana erişim, yüksek üretim maliyeti ve kurun baskılanması olarak de­ğerlendiren temsilciler, bu nedenle sanayici, kârlılığın düştüğünü, yatırımların ertelendiğini ifade ediyor. Talebin yüksek olduğu be­lirtilen açıklamalarda yük­sek maliyet ve borçlanma nedeniyle kâr marjlarının eridiği ifade ediliyor.